Προς τους φοιτητές και φοιτήτριες στο ΑΠΘ
Κατά το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκό έτος 2015/16 θα προσφέρω για πρώτη φορά το μάθημα ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
• Συνοπτικά στοιχεία του μαθήματος
ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Δήμητρα Κογκίδου
ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Ε -61 στο Πρόγραμμα Σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης - ΠΤΔΕ)
ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ: Α’-στο Πρόγραμμα Σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης (ΠΤΔΕ). Για τα άλλα τμήματα στο ΑΠΘ δεν υπάρχει περιορισμός εξαμήνων.
Που: Αμφιθέατρο (κτήριο του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης επί της Αρχαιολογικού Μουσείου)
Πότε: Τετάρτη 12:00 -15:00
Ημερομηνία έναρξης: Τετάρτη 30/9/2015
ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Το παιχνίδι είναι ένας κρίσιμος παράγοντας στην ανάπτυξη των παιδιών και στον τρόπο με τον οποίο κατανοούν τον κόσμο. Αναπόσπαστο και σημαντικό τμήμα της δραστηριότητας αυτής είναι τα παιχνίδια-αντικείμενα που προσφέρουν ερεθίσματα για παιχνίδι σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης του παιδιού και σε όλα τα είδη παιχνιδιού.
Η ύλη του μαθήματος στοχεύει στην ανάλυση των παιχνιδιών ως πολιτισμικών έμφυλων προϊόντων, δηλαδή προϊόντων που εμπεριέχουν και μεταδίδουν ιδεολογικά μηνύματα σχετικά με το φύλο και στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα διαφορετικά παιχνίδια με τα οποία συνήθως παίζουν τα κορίτσια και τα αγόρια επηρεάζουν την ανάπτυξή τους γενικά και ειδικότερα την έμφυλη ταυτότητά τους, την εκπαιδευτική επιτυχία και τις επαγγελματικές τους επιλογές. Τέλος, στοχεύει στην ανάδειξη των λόγων που κάνουν επιτακτική την ανάγκη της κατάργησης του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών και την παροχή του μηνύματος στα παιδιά ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές / τριες θα είναι σε θέση:
• να κατανοήσουν το ζήτημα του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών καθώς και των επιπτώσεων που έχει αυτή η πρώιμη διχοτόμηση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων των παιδιών μέσα από το παιχνίδι
• να κατανοήσουν τους περιορισμούς που δημιουργούν οι διαφορετικές εμπειρίες και δεξιότητες που αποκτούν τα αγόρια και τα κορίτσια μέσα από το παιχνίδι στη δυνατότητα ολόπλευρης ανάπτυξής τους, στην εκπαιδευτική επιτυχία και στις επαγγελματικές τους επιλογές αργότερα
• να ευαισθητοποιηθούν στην αναγκαιότητα για περισσότερα παιχνίδια σε ένα ευρύ φάσμα των χρωμάτων και με ποικιλομορφία θεμάτων, τόσο για τα αγόρια, όσο και για τα κορίτσια καθώς και για δημιουργία καινοτόμων παιχνιδιών που θα ανατρέπουν τα έμφυλα στερεότυπα και θα προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις.
• να ευαισθητοποιηθούν ως καταναλωτές/τριες και μελλοντικοί γονείς και εκπαιδευτικοί ώστε να προσπαθήσουν να ελαχιστοποιήσουν την αγορά έμφυλων παιχνιδιών στα παιδιά, να απαιτήσουν τη δυνατότητα για περισσότερες επιλογές ‘’ουδέτερων ως προς το φύλο’’ παιχνιδιών και για αλλαγές στην κατασκευή/ανακατασκευή των παιχνιδιών και στο μάρκετινγκ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
1. Ο ΕΜΦΥΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ
Πως τα παιχνίδια διαμορφώνουν την αντίληψη των παιδιών για τον κόσμο
Τα παιχνίδια σήμερα είναι περισσότερο έμφυλα από ποτέ
Οι επιπτώσεις της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών στην ανάπτυξη του παιδιού
2. ΤΟ ΕΜΦΥΛΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ
Πώς το μάρκετινγκ των παιχνιδιών διδάσκει στα παιδιά τα έμφυλα στερεότυπα: έμφυλος διαχωρισμός στα καταστήματα και οι διαφημίσεις για παιχνίδια
Οι ηθικές επιπτώσεις του έμφυλου μάρκετινγκ των παιχνιδιών
Νέες τάσεις στο μάρκετινγκ των παιχνιδιών
3. ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ‘’ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΕΣ’’ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΛΟ
Το παιχνίδι των παιδιών και οι κυρίαρχοι Λόγοι για τα φύλα
Παίζοντας με παιχνίδια που δεν ευθυγραμμίζονται με τις επιταγές του κυρίαρχου ανδρισμού και της θηλυκότητας
Συμμόρφωση των αγοριών στις επιταγές του έμφυλου παιχνιδιού με την απειλή της ομοφοβίας και μεγαλύτερη ανεκτικότητα στα κορίτσια
Προστασία ή πηγή οδύνης για τα παιδιά η πίεση για συμμόρφωση στις επιταγές του έμφυλου παιχνιδιού;
4. ΕΜΦΥΛΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ
Τα χαρακτηριστικά των ‘’αγορίστικων’’ και ‘’κοριτσίστικων’’ παιχνιδιών
Έμφυλη διαχοτόμηση των παιχνιδιών και εμπειρίες των παιδιών
‘’Ουδέτερα ως προς το φύλο’’ παιχνίδια και εμπειρίες των παιδιών
Η επίδραση του χρώματος στην κατηγοριοποίηση ενός παιχνιδιού ως ‘’κοριτσίστικου’’ ή ‘’αγορίστικου’
5. ‘’ΚΟΡΙΤΣΙΣΤΙΚΑ /ΑΓΟΡΙΣΤΙΚΑ’’ Ή ‘’ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ’’ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ;
Το ‘’ροζ’’ ως στρατηγική του μάρκετινγκ;
Η κουλτούρα της πριγκίπισσας
Η Barbie και άλλες κούκλες μόδας –τύπου Barbie
Ο κίνδυνος της πρόωρης σεξουαλικοποίησης των μικρών κοριτσιών
Κούκλες που ενδυναμώνουν τα κορίτσια.
Yπερ-ήρωες ή ‘’φιγούρες δράσης’’ –
Αναγκαιότητα για ‘’ουδέτερα ως προς το φύλο’’ παιχνίδια
6. ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Οι κούκλες –μωρά είναι μόνον για κορίτσια;
Τα ‘’κοριτσίστικα’’ παιχνίδια βλάπτουν σοβαρά την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τα επιστημονικά πεδία STEM (φυσικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά);
‘’Ροζ’’ παιχνίδια κατασκευών Lego και άλλα ειδικά σχεδιασμένα παιχνίδια STEM ‘’για κορίτσια’’ -Είναι καλό για τα κορίτσια;
7. ΕΜΦΥΛΗ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Επιπτώσεις της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών στις εκπαιδευτικές προοπτικές των παιδιών
Παιχνίδια που αυξάνουν τις δεξιότητες των παιδιών στα επιστημονικά πεδία STEM (φυσικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά)
Οι επιλογές παιχνιδιών και προοπτικές των παιδιών στην αγορά εργασίας;
8. Η ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ
Γιατί είναι σημαντικό να πάψει ο έμφυλος διαχωρισμός των παιχνιδιών;
Πρωτοβουλίες για την κατάργηση του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Προτεινόμενο σύγγραμμα για το μάθημα στον Εύδοξο
Δήμητρα Κογκίδου (2015) ‘’Πέρα απο το ροζ και το γαλάζιο. –Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά’’. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
ISBN 9789604586004
Κωδικός στον Εύδοξο: 50657756
• Προτεινόμενη βιβλιογραφία θα υπάρχει στο Εlearning
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Τελική εργασία 1-4 ατόμων.
Επιλεγμένες εργασίες ανά θεματική θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο ημερίδας στο τελευταίο μάθημα.
Τρίτη, 13 Οκτωβρίου 2015
Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο: Ένα υπέροχο (και επιβεβλημένο) ταξίδι στα πολύχρωμα βαθιά νερά της (αληθώς) προοδευτικής σκέψης
Πέρα, πολύ μα την αλήθεια πέρα από τα στερεότυπα, από τα ψεύτικα όρια που ορίζουν (παράγουν και αναπαράγουν) τη συντήρηση, επιβάλλουν καταχρηστικούς ρόλους, αιχμαλωτίζουν την ελευθερία, υπονομεύουν τις ανθρώπινες ζωές. Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο…
Και όχι, δεν είναι απλά ένας (ακόμα) ισχυρισμός, μια (ακόμα) βολική αυταπάτη, μια (ακόμα) φαντασίωση. Το ταξίδι είναι 100% αληθινό, εγγυημένο από την εγνωσμένη εμπειρία και γνώση της καπετάνισσάς του. Είναι αυτή, άλλωστε, που σε μεγάλο βαθμό έχει χαράξει τις συντεταγμένες της πορείας του πριν όλους τους άλλους και άλλες (στην Ελλάδα) και για όλους τους άλλους και άλλες. Αυτούς και αυτές που ακολουθούν και θα ακολουθήσουν. Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο…
Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια της Ψυχολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, πρόεδρος της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ. Δυο κουβέντες εισαγωγικές από μέρους της για τις συντεταγμένες του ταξιδιού, αν μη τι άλλο θα σας εξοικειώσουν με την ιδέα του. Κατόπιν, τα πάντα αναλυτικά περί αυτού – πέρα από το ροζ και το γαλάζιο – καλείστε να τα μελετήσετε όσο πιο προσεκτικά μπορείτε στην ιδιαίτερα επιμελημένη έκδοση (εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ) την αγορά της οποίας σας προτείνουμε κατηγορηματικά – εμπιστευτείτε μας, δεν το κάνουμε άλλωστε αυτό παρά σπανίως - ως “επιβεβλημένη”.
Εισαγωγικές κουβέντες για τις συντεταγμένες από την Δήμητρα Κογκίδου:
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη ανησυχία διεθνώς για τον έμφυλο διαχωρισμό των παιχνιδιών καθώς αναπαράγει την εσφαλμένη αντίληψη ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι τελείως διαφορετικά και την ενισχύει προδιαγράφοντας διαφορετικά ενδιαφέροντα, δεξιότητες και κλίσεις μεταξύ τους.
Αυτή η πρώιμη διχοτόμηση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων των αγοριών και των κοριτσιών που γίνεται συχνά και μέσα από το παιχνίδι έχει ως αποτέλεσμα να αποκτούν διαφορετικές εμπειρίες και δεξιότητες, γεγονός που επηρεάζει τη συγκρότηση της έμφυλης ταυτότητάς τους, περιορίζει τις δυνατότητες ολόπλευρης ανάπτυξής τους, τη μελλοντική επιτυχία των παιδιών στη μάθηση σε πολλούς τομείς του αναλυτικού προγράμματος και στη συνέχεια τις επαγγελματικές τους επιλογές. Η ευαισθητοποίηση γονιών, εκπαιδευτικών και καταναλωτών/τριών στο ζήτημα της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών και των επιπτώσεών τους, η ελαχιστοποίηση της αγοράς έμφυλων παιχνιδιών στα παιδιά, η κατάργηση των διαφορετικών ζωνών «για κορίτσια» και «για αγόρια» στα καταστήματα πώλησης, είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να επιδιωχθούν αλλαγές στην κατασκευή/ανακατασκευή των παιχνιδιών και στο μάρκετινγκ έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα για περισσότερες επιλογές «ουδέτερων ως προς το φύλο» και καινοτόμων παιχνιδιών κατάλληλων για όλα τα παιδιά, σε ένα ευρύ φάσμα χρωμάτων και με ποικιλομορφία θεμάτων. Αυτό δεν σημαίνει απλά την κατάργηση του ροζ και του γαλάζιου, ή τη στροφή των παιδιών και σε παιχνίδια που παραδοσιακά δεν συνδέονται με το φύλο τους, αλλά ότι δίνεται το μήνυμα στα παιδιά ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες ανεξάρτητα από το φύλο τους και χωρίς τον κίνδυνο του στιγματισμού.
*Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο, Δήμητρα Κογκίδου, εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ. Κάντε παρακαλούμε πολύ το “προχωρημένο” αυτό ταξίδι και κάποια στιγμή σύντομα στο “Εγκώμιο” θα επιδιώξουμε με την αρωγή της καπετάνισσας να μοιραστούμε και ωριμάσουμε όσο βαθύτερα γίνεται την “προχωρημένη” εμπειρία του…
ΑΝΑΘΡΕΦΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΧΩΡΙΣ ΦΥΛΟ
Τι είναι το Gender Neutral Parenting και γιατί η χρήση του αυξάνεται ολοένα και περισσότερο στο εξωτερικό;
Πρόκειται για μία πρωτοβουλιά γονέων, εκπαιδευτικών και παιδαγωγών στην Αμερική, τη Δανία, Νορβηγία, και άλλες χώρες, που εστιάζει στην ανατροφή παιδιών μακριά από τα στερεότυπα φύλων. Αυτό σημαίνει πως τα παιδιά παίζουν με όλα τα παιχνίδια (αυτοκινητάκια, κούκλες, στρατιωτάκια, μπάρμπι) χωρίς να ακούν ποτέ ότι κάποιο από αυτά τα παιχνίδια αφορά ένα και μόνο φύλο.
Παράλληλα, το λεξιλόγιό τους αναπτύσσεται διαφορετικά, αφού η αγγλική γλώσσα πολλές φορές αφήνει τις εργαζόμενες γυναίκες στην αφάνεια (fire-man, fisher-man, crew-man) ενώ παράλληλα τις καθοδηγεί σε άλλες ασχολίες με λέξεις που αφορούν αποκλειστικά το γυναικείο φύλο (housewife, ballerina). Το GNP επιχειρεί να αλλάξει για πάντα αυτή την προσέγγιση, με τη χρήση ουδέτερων λέξεων. Sibling αντί για brother/sister, lover αντί για boyfriend/girlfriend, spouse αντί για husband/wife.
Τα ονόματα που παίρνουν τα παιδιά είναι επίσης ουδέτερα, κάτι που δεν είναι σπάνιο στην αγγλική γλώσσα. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά αναπτύσσουν το χαρακτήρα τους χωρίς επιβαβλή καλούπια. «Σε μία πατριαρχική κοινωνία τα παιδιά ποτέ δεν επιλέγουν το δρόμο τους» εξηγούν οι γονείς. «Όταν ένα αγόρι θέλει να ντυθεί αστυνόμος, φοράει πουκάμισο με παράσημο και κρατάει όπλο. Όταν ένα κορίτσι θέλει να ντυθεί αστυνομικίνα, φοράει κοντή φούστα και κρατάει μαστίγιο.» Οι στολές που περιγράφονται είναι πραγματικές, από κατάστημα παιδικών στολών. «Καμία από τις δύο στολές δεν είναι λάθος, καθώς το παιδικό σώμα δεν είναι πρόστυχο και άρα δε χρειάζεται να καλύπτεται για σεμνοτυφικούς λόγους. Όμως ποια στολή ανταποκρίνεται στην επιθυμία του παιδιού; Το κορίτσι που θα ντυθεί αστυνομικίνα, επιζητούσε τη στολή για να νιώσει “μαχήτρια”, μα όταν η μέρα τελείωσε, τα κοπλιμέντα που άκουσε ήταν «τι γλυκιά που είσαι!» και «έκαψες καρδιές!»
Η σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών στη σύγχρονη κοινωνία ξεκινά από μικρές ηλικίες – τα κορίτσια μαθαίνουν ότι είναι αντικείμενα κάλλους και πάθους, χωρίς ποτέ όμως να δικαιούνται να αναγνωρίσουν ότι δικαιούνται να έχουν τα ηνία της σεξουαλικότητάς τους. Τα αγόρια μαθαίνουν ότι το να φέρεσαι σαν κορίτσι είναι ντροπή – γιατί το να είσαι κορίτσι είναι ντροπή. Με την παιδαγωγική του GNP, τα νηπιαγωγεία καθορίζουν τυχαίες μέρες στις οποίες όλα τα παιδιά θα φορούν παντελόνι ή φούστα, σαν παιχνίδι. Ποιος ορίζει ποια ρούχα είναι «αντρικά» και ποια είναι «γυναικεία»; Τα παιδιά που αναθρέφονται με GNP δε γελούν ποτέ με κάτι κοριτσίστικο. Δε θεωρούν ότι το φύλο καθορίζει συμπεριφορές.
Σε σχολεία και οικογένειες που ακολουθούν αυτή τη μέθοδο, σπάνια παρατηρούνται περιστάτικά bullying, καθώς η βία και ο χλευασμός είναι άγνωστα σε παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς διακρίσεις. Πρόκειται για παιδιά δημιουργικά, εκτεθιμένα σε ένα ευρύ φάσμα ποικιλλόμορφων επιλογών, εκ των οποίων θα γνώριζαν μόνο το 50% αν μεγάλωναν με βάση το βιολογικό τους φύλο.
Με την παιδαγωγική GNP, κανένα αγόρι δε θεωρεί ότι η βία είναι στη φύση του (πόσο συχνά ακούμε «τα αγόρια παίζουν ξύλο»;) και κανένα κορίτσι δεν ακούει ότι είναι πριγκίπισσα (και άρα εξαρτώμενη από έναν πρίγκιπα που θα τη σώσει). Η κουλτούρα του βιασμού ατροφεί, η ισότητα φύλων επικρατεί, και τα παιδιά γνωρίζουν ότι οι διαφορές στα φύλα βρίσκονται στο σώμα και όχι στην προσωπικότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Εδώ σχολιάζεις εσύ - Comment Here
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.